​مقاله تحلیلی بایکوت جهانی صدای مقاومت
رسانه در محاصره


​مقاله تحلیلی بایکوت جهانی صدای مقاومت
رسانه در محاصره

۱. مقدمه:
  جنگی فراتر از گلوله  

در جهان امروز، جنگ دیگر تنها با تانک و هواپیما تعیین نمی‌شود؛ روایت است که سرنوشت نبرد را رقم می‌زند. آنچه در میدان نبرد اتفاق می‌افتد، اگر در رسانه بازتاب نیابد، در حافظه‌ی جهانی نیز وجود نخواهد داشت. از همین‌رو، قدرت‌های بزرگ بیش از هر زمان دیگر در پی کنترل «روایت» هستند — همان سلاحی که بدون خون‌ریزی می‌تواند حقیقت را از حافظه‌ی جمعی حذف کند.
در این میان، «رسانه‌های مقاومت» صدایی دیگرند. رسانه‌هایی که برخلاف جریان اصلی، روایت خود را از جنگ، اشغال و عدالت ارائه می‌دهند؛ صدایی که نه در اتاق‌های خبر نیویورک و لندن، بلکه از میان ویرانه‌های بیروت، غزه، صنعا و دمشق برخاسته است.

اما این صدا در جهان غرب، نه شنیده می‌شود و نه اجازه‌ی شنیده‌شدن دارد. از حذف شبکه‌های ماهواره‌ای گرفته تا مسدودسازی حساب‌های خبرنگاران در شبکه‌های اجتماعی، سانسور علیه رسانه‌های مقاومت به یکی از منسجم‌ترین پروژه‌های اطلاعاتی قرن بیست‌ویکم تبدیل شده است.

پرسش بنیادین این است:
چرا نظام رسانه‌ای جهانی، که خود را مدافع آزادی بیان معرفی می‌کند، این‌چنین از صدای مقاومت می‌ترسد؟

  ۲. سازوکار بایکوت رسانه‌ای در نظام رسانه‌ای غرب  

قدرت رسانه‌ای در جهان معاصر در اختیار چند کنسرسیوم عظیم است. شرکت‌هایی مانند Comcast، Disney، News Corp، ViacomCBS و AT&T، حدود ۹۰ درصد محتوای رسانه‌ای جهان غرب را تولید یا توزیع می‌کنند. در فضای دیجیتال نیز، انحصار در دست چند غول فناوری است: گوگل، متا، یوتیوب، تیک‌تاک، و ایکس (توییتر سابق).

این تمرکز قدرت به آن معناست که هر صدای متفاوتی، به‌ویژه صدایی که روایت رسمی غرب از سیاست و جنگ را به چالش بکشد، با خطر حذف روبه‌روست.
فرآیند حذف معمولاً نه با اعلام سانسور مستقیم، بلکه از طریق مکانیزم‌های «تعدیل محتوا» (Content Moderation) انجام می‌شود — الگوریتم‌هایی که به بهانه‌ی «نقض قوانین»، «نفرت‌پراکنی» یا «خشونت‌طلبی» محتواهای خاص را پایین می‌آورند، پنهان می‌کنند یا به‌کلی حذف می‌نمایند.

به این پدیده در مطالعات ارتباطات «Algorithmic Censorship» یا «سانسور الگوریتمی» گفته می‌شود؛ شکلی از کنترل روایت که ظاهراً فنی است، اما در واقع ماهیتی سیاسی دارد.

نمونه‌ها:
المنار لبنان: شبکه تلویزیونی حزب‌الله از سال ۲۰۰۴ تحت تحریم آمریکا قرار گرفت. در سال ۲۰۱۶ پخش آن از ماهواره‌های عرب‌ست و نایل‌ست قطع شد. این شبکه اکنون تنها از طریق پلتفرم‌های داخلی و سایت‌های آرشیوی قابل دسترسی است.
المیادین: شبکه‌ای مستقل که پس از جنگ سوریه در ۲۰۱۲ تأسیس شد و به‌سرعت هدف محدودیت‌های دیجیتال قرار گرفت. در چند نوبت، کانال رسمی آن در یوتیوب بسته شد، به‌ویژه پس از انتشار گزارش‌های میدانی از غزه.
پرس‌تی‌وی ایران: یکی از گسترده‌ترین نمونه‌های بایکوت سازمان‌یافته. از ۲۰۱۳ تاکنون، حساب‌های این شبکه و خبرنگارانش در فیس‌بوک، اینستاگرام، یوتیوب و ایکس بارها مسدود شده‌اند. در ۲۰۲۲، یوتیوب حساب رسمی پرس‌تی‌وی را بدون هشدار حذف کرد.
المسیره یمن: صدای انصارالله از آغاز جنگ یمن تا امروز از همه پلتفرم‌های جهانی حذف شده است. حتی در دوران حملات سنگین ۲۰۲۱ به صنعا، هیچ تصویر زنده‌ای از رسانه‌ی مستقل یمنی در پلتفرم‌های بین‌المللی باقی نماند.

در سطح خردتر، صدها خبرنگار فلسطینی و لبنانی گزارش داده‌اند که پست‌هایشان به‌طور خودکار حذف یا بازدید آن‌ها به‌شدت کاهش یافته است. در طول جنگ غزه (۲۰۲۱ و ۲۰۲۳)، شبکه‌های اجتماعی مانند متا و ایکس، میلیون‌ها پست با هشتگ‌های #FreePalestine و #GazaUnderAttack را از دید کاربران غربی پنهان کردند.
این اقدامات نه اتفاقی‌اند و نه پراکنده؛ بلکه بخش از سیاست بزرگ‌تر کنترل ادراک عمومی‌اند — سیاستی که هدفش نه خاموش‌کردن یک صدا، بلکه شکل‌دادن به ذهن جهانی است.

  ۳. دوگانگی غرب در آزادی بیان  

غرب، خود را قهرمان آزادی بیان معرفی می‌کند؛ از دفاع از نشریه‌ی فرانسوی شارلی ابدو گرفته تا حمایت از حق توهین در قالب «طنز سیاسی». اما همین نظام، وقتی پای روایت مقاومت به میان می‌آید، ناگهان مرزهای آزادی را تنگ می‌کند.

در فرانسه، نمایش پرچم فلسطین در تجمعات عمومی ممنوع می‌شود، در حالی‌که انتشار کاریکاتورهای مذهبی به نام آزادی هنر دفاع می‌گردد. در بریتانیا، شبکه‌های خبری اسرائیلی آزادانه تبلیغات خود را پخش می‌کنند، اما رسانه‌هایی که از غزه گزارش می‌دهند با اتهام «جانبداری» روبه‌رو می‌شوند.
در آمریکا، شرکت‌های فناوری از انتشار گزارش‌های تصویری از جنایات جنگی اسرائیل جلوگیری می‌کنند، اما در همان زمان، ویدیوهای خشونت‌آمیز جنگ اوکراین میلیون‌ها بازدید می‌گیرد و در شبکه‌های رسمی پخش می‌شود.

این دوگانگی تصادفی نیست. ریشه در همان نگاه استعماری دارد که شرق را همواره در موقعیت متهم و غرب را در موقعیت قاضی می‌بیند. ادوارد سعید در شرق‌شناسی نشان داد که چگونه رسانه و ادبیات غربی، شرق را به‌مثابه «دیگری خطرناک» بازنمایی می‌کنند. رسانه‌های امروز همان کار را در سطح جهانی انجام می‌دهند: فلسطینیِ سنگ در دست، به‌عنوان «تروریست» تصویر می‌شود؛ سرباز اسرائیلی با تانک، «مدافع امنیت» خوانده می‌شود.
​​​​​​​
نوآم چامسکی در تحلیل کلاسیک خود از رسانه‌های آمریکایی، پنج فیلتر قدرت را معرفی می‌کند:
مالکیت، تبلیغات، منابع خبر، انتقاد از دشمنان و ترس از فقدان مشروعیت. رسانه‌های مقاومت در هر پنج حوزه، خط قرمز قدرت را می‌شکنند. از همین‌رو، حذف آن‌ها نه خطای فنی، بلکه تصمیمی سیاسی است.
​​​​​​​


  ۴. رسانه‌های مقاومت در برابر بایکوت  

در برابر این محاصره جهانی، رسانه‌های مقاومت به استراتژی‌های بقا و بازتولید دست زده‌اند — جنگی نامتقارن در میدان دیجیتال.

المنار؛ صدای بیروت در تبعید دیجیتال
در سال ۲۰۱۶، با تصمیم مشترک عرب‌ست و نایل‌ست، پخش المنار از فضا متوقف شد. این تصمیم، به‌دنبال فشار مستقیم وزارت خزانه‌داری آمریکا صورت گرفت. اما شبکه بیروتی تسلیم نشد. با راه‌اندازی نسخه‌های وب‌محور، اپلیکیشن موبایل و استفاده از پلتفرم‌های روسی و ایرانی، المنار توانست حضور خود را حفظ کند. گزارش‌های میدانی آن از نبردهای سوریه و جنوب لبنان هنوز در رسانه‌های محلی بازنشر می‌شوند.

المیادین؛ جغرافیای جدید روایت عربی
تأسیس المیادین در ۲۰۱۲ پاسخی بود به سیطره‌ی الجزیره و العربیه در روایت رسمی از تحولات منطقه. شعاری که المیادین برگزید — «الواقع كما هو» (واقعیت آن‌گونه که هست) — خود بیانیه‌ای رسانه‌ای بود. در دهه گذشته، این شبکه توانسته مخاطبانی از مراکش تا عراق جذب کند، با وجود محدودیت‌های فنی، تحریم‌های مالی و حملات سایبری مکرر.

پرس‌تی‌وی؛ ایران و زبان جهانی مقاومت
پرس‌تی‌وی از سال ۲۰۰۷ به زبان انگلیسی راه‌اندازی شد تا روایت ایران و متحدانش را برای مخاطب جهانی ارائه کند. این شبکه با ترکیب خبرنگاران غربی و ایرانی، صدای متفاوتی از خاورمیانه ارائه داد.
اما از همان ابتدا هدف حملات رسانه‌ای و سیاسی بود. وزارت خارجه‌ی آمریکا آن را ابزار «پروپاگاندا» خواند و در سال ۲۰۱۹، گوگل و یوتیوب تمام حساب‌هایش را بستند. با این حال، پرس‌تی‌وی از طریق سایت مستقل، تلگرام و پلتفرم‌های غیردولتی مانند Odysee و Rumble به کار خود ادامه داد.

المسیره؛ روایت یمن در سکوت جهان
المسیره در سال ۲۰۱۲ به‌عنوان شبکه‌ای وابسته به جنبش انصارالله آغاز به کار کرد. با آغاز حمله عربستان در ۲۰۱۵، این شبکه به منبع اصلی اخبار از داخل یمن تبدیل شد. اما به‌سرعت از همه پلتفرم‌های جهانی حذف شد. حتی دامنه‌ی اینترنتی رسمی‌اش چندین‌بار توقیف شد. خبرنگارانش هدف حملات سایبری قرار گرفتند و آرشیوهای ویدیویی آن از سرورهای غربی حذف شد. با وجود این، المسیره با روش‌های ابتدایی‌تر — انتقال محتوای خام از طریق واتساپ و تلگرام — همچنان در میان مردم یمن و حتی برخی ناظران بین‌المللی جریان دارد.

تحلیل: از سانسور تا بازتعریف فضا
سانسور رسانه‌های مقاومت در ظاهر موفق بوده است، اما در واقع نتیجه‌ای معکوس داشته:
حذف از پلتفرم‌های رسمی، باعث شکل‌گیری زیست‌بوم رسانه‌ای تازه‌ای در جهان جنوب شده است.
وقتی المنار از ماهواره حذف شد، نسخه‌های بومی آن در سوریه و عراق ساخته شدند.
وقتی پرس‌تی‌وی در یوتیوب بسته شد، مخاطبانش در پلتفرم‌های جایگزین رشد کردند.
و وقتی خبرنگاران فلسطینی از متا اخراج شدند، در تیک‌تاک و ایکس با میلیون‌ها دنبال‌کننده بازگشتند.
در عمل، بایکوت رسانه‌های مقاومت نتوانسته حقیقت را خاموش کند، بلکه تنها مرزهای انتشار را تغییر داده است. روایت از مرکز غرب به حاشیه‌های مستقل منتقل شده — و همین جابه‌جایی، بزرگ‌ترین شکست نظام رسانه‌ای غرب است.​​​​​​​


  ۵. روایت مقاومت در رسانه‌های مردمی و دیجیتال  

وقتی رسانه‌های رسمی سکوت می‌کنند، دوربین مردم سخن می‌گوید. از سال ۲۰۱۴ به بعد، تحولی عمیق در میدان رسانه‌ای خاورمیانه رخ داده است: ظهور روزنامه‌نگاری مردمی به‌عنوان جایگزینی برای شبکه‌های سانسور‌شده. در غزه، لبنان و یمن، هزاران شهروند با تلفن همراه و اینترنت ضعیف، به خبرنگاران جهانی تبدیل شده‌اند.

در طول حملات اسرائیل به غزه در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳، نام‌هایی چون Motaz Azaiza، Plestia Alaqad و Bisan Owda به نمادهای مقاومت دیجیتال تبدیل شدند. تصاویر و ویدیوهای آنان از خیابان‌های غزه، گورهای جمعی و بیمارستان‌های ویران، میلیون‌ها بار در سراسر جهان بازنشر شد — تصاویری که رسانه‌های غربی حاضر به پخش آن نبودند.
در مقابل، شرکت‌های فناوری بارها حساب‌های آنان را حذف یا محدود کردند.

آزاعیزه در مصاحبه‌ای گفت:
«ما نه خبرنگار حرفه‌ای هستیم و نه عضو حزبی. ما فقط نمی‌خواهیم دنیا دروغ ببیند.»

اما همین جمله، بیانیه‌ی رسانه‌ای عصر جدید است. در دوران جنگ روایت‌ها، مرز میان خبرنگار و شهروند از میان رفته است. روزنامه‌نگاری رسمی دیگر یگانه مرجع حقیقت نیست. به همین دلیل، قدرت‌های بزرگ تلاش دارند حتی این روایت مردمی را نیز کنترل کنند.
الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی با کاهش نرخ نمایش پست‌های مرتبط با فلسطین یا یمن، عملاً نوعی «خفه‌سازی نرم» (Soft Suppression) اعمال می‌کنند. گزارش سازمان «Human Rights Watch» در دسامبر ۲۰۲۳ تأیید کرد که متا، دست‌کم ۱۰۰۰ پست مرتبط با فلسطین را در بازه‌ی یک‌ماهه حذف یا محدود کرده است.

با این وجود، مقاومت دیجیتال همچنان ادامه دارد. شبکه‌ای از روزنامه‌نگاران مستقل، مترجمان داوطلب و کاربران جهانی شکل گرفته که محتواهای ممنوع را بازنشر می‌کنند. در طول جنگ غزه، ویدیوهای ضبط‌شده با موبایل در عرض چند ساعت به تیتر رسانه‌های بزرگ جهانی تبدیل شدند — گواهی بر این واقعیت که در عصر دیجیتال، هیچ دیواری بلندتر از حقیقت نیست.

  ۶. بایکوت فرهنگی؛ وقتی هنر هم در محاصره است  

بایکوت صدای مقاومت تنها به اخبار و تحلیل‌ها محدود نمی‌شود؛ فرهنگ و هنر نیز زیر فشار سیاست حذف قرار دارند. غرب، که از سینما و موسیقی برای ساختن چهره‌ی خود بهره می‌برد، به‌سختی می‌تواند حضور «دیگری مقاوم» را در این عرصه تحمل کند.

نمونه‌ها فراوان‌اند:
فیلم فلسطینی «Farha» (۲۰۲۲) ساخته‌ی دارین سلام، که تنها به نمایش یک کشتار در سال ۱۹۴۸ می‌پرداخت، پس از انتشار در نتفلیکس هدف حمله‌ی سازمان‌یافته‌ی لابی‌های صهیونیستی قرار گرفت. تهدیدها آن‌چنان بود که چند سینمای عربی نمایش آن را لغو کردند.

مستند «Gaza Fights for Freedom» اثر Abby Martin، که روایت محاصره و کشتار تظاهرکنندگان در سال ۲۰۱۸ بود، از یوتیوب حذف شد و کارگردان آن در چند ایالت آمریکا با محدودیت قانونی روبه‌رو شد.

فیلم‌های ایرانی با محور مقاومت مانند به وقت شام (حاتمی‌کیا) یا ۲۳ نفر در جشنواره‌های غربی پذیرفته نشدند، در حالی که آثار ضدایرانی همواره در محافل اروپایی تشویق می‌شوند.

در حوزه‌ی موسیقی نیز، هنرمندانی که از فلسطین یا مقاومت دفاع کرده‌اند با فشار روبه‌رو شده‌اند. Roger Waters، بنیان‌گذار پینک فلوید، به‌خاطر حمایت از فلسطین از چندین کنسرت در آلمان و لهستان منع شد.
​​​​​​​Bella Hadid، مدل آمریکایی فلسطینی‌تبار، بارها حساب‌هایش در شبکه‌های اجتماعی به‌طور موقت بسته شد.
چنین نمونه‌هایی نشان می‌دهد که «بایکوت فرهنگی» شکلی از سانسور سیاسی است؛ کنترل هنر برای کنترل تخیل جمعی. در حالی‌که سینما و موسیقی می‌توانند پلی میان ملت‌ها بسازند، نظام رسانه‌ای غرب می‌کوشد این پل‌ها را در نطفه خفه کند.
​​​​​​​
اما درست در دل این فشار، شکل تازه‌ای از مقاومت فرهنگی زاده شده است:
فیلم‌سازان و هنرمندانی از آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا با همکاری گروه‌های مستقل در اروپا و آمریکا، پروژه‌هایی ضد سانسور می‌سازند و در فضای دیجیتال منتشر می‌کنند.
از مستندهای میدانی «نخستین نگاه از غزه» گرفته تا کمپین‌های آنلاین #ArtistsForPalestine، این جنبش فرهنگی نوین مرزها را درنوردیده است.
سینما، همان‌گونه که می‌تواند ابزار سلطه باشد، می‌تواند سلاح مقاومت نیز بشود — سلاحی از جنس روایت.​​​​​​​


  ۷. مطالعه‌ی موردی: غزه در آینه‌ی رسانه‌های جهان  

هیچ پرونده‌ای به‌اندازه‌ی غزه نمی‌تواند دوگانگی رسانه‌ای غرب را آشکار کند. در هر جنگ، پیش از آن‌که بمب‌ها بر زمین بیفتند، واژه‌ها بر سر مخاطب فرود می‌آیند.
در حملات ۲۰۲۳، تقریباً همه‌ی رسانه‌های بزرگ غربی — از BBC و CNN گرفته تا New York Times و Reuters — در تیترهای ابتدایی خود از واژه‌هایی استفاده کردند که بار ایدئولوژیک سنگینی داشتند:
«حملات تروریستی حماس»، «پاسخ اسرائیل»، «نبرد برای امنیت». در هیچ‌یک از این تیترها واژه‌ی «اشغال» دیده نمی‌شد.

در مقابل، رسانه‌های مقاومت و خبرنگاران محلی واژگان دیگری به کار می‌بردند: «کشتار»، «نسل‌کشی»، «پاکسازی قومی».
این تفاوت واژگان، صرفاً زبان‌شناسی نیست؛ ترجمان دو جهان‌بینی متفاوت است.

مطالعه‌ای از دانشگاه گلاسگو در سال ۲۰۱۹ نشان داد که در گزارش‌های خبری BBC درباره‌ی فلسطین، در بیش از ۸۰٪ موارد، مرگ فلسطینیان بدون فاعل ذکر می‌شود («در جریان درگیری‌ها کشته شدند»)، اما مرگ اسرائیلی‌ها همواره با فاعل روشن می‌آید («توسط شبه‌نظامیان حماس کشته شدند»). این الگوی زبانی، مسئولیت را در یک‌سو حذف و در سوی دیگر تثبیت می‌کند.

در جنگ ۲۰۲۳ نیز، ماجرای بیمارستان «الاهلی» در غزه نمونه‌ای شاخص از این انحراف روایی بود. در ساعات اولیه، اغلب رسانه‌های غربی تیتر زدند: «بیمارستان در نتیجه‌ی موشک اشتباهی حماس منفجر شد». تنها پس از چند روز و فشار افکار عمومی، اعتراف کردند که هیچ سندی برای آن ادعا وجود ندارد. اما آسیب روایی وارد شده بود: روایت اولیه همان چیزی بود که در ذهن مخاطب ماند.

در همین حال، رسانه‌های مقاومت با امکاناتی محدود، تصویری متفاوت ارائه دادند. المیادین و پرس‌تی‌وی با استفاده از خبرنگاران محلی، پخش زنده از محل را برقرار کردند و روایت رسمی را به چالش کشیدند. در کمتر از ۲۴ ساعت، شبکه‌های اجتماعی پر شد از مقایسه‌ی تیترهای متناقض غربی و رسانه‌های مقاومت؛ مقایسه‌ای که اعتماد عمومی به رسانه‌های بزرگ را به‌شدت کاهش داد.
حتی در خود غرب، روزنامه‌نگاران مستقل و منتقد مانند Abby Martin، Chris Hedges و Jonathan Cook، صراحتاً از «فروپاشی اخلاقی رسانه‌های جریان اصلی» سخن گفتند.

کریس هجز در مقاله‌ای نوشت:
«وقتی خبرنگار در برابر قدرت زانو می‌زند، قلمش تبدیل به سلاح جنایت می‌شود.»

اما شاید نقطه‌ی عطف این نبرد رسانه‌ای در اکتبر ۲۰۲۳ بود، وقتی کاربران اینترنت، شبکه‌های رسمی را دور زدند و روایت غزه را مستقیماً از خبرنگاران محلی شنیدند. در کمتر از دو هفته، هشتگ #CeasefireNow بیش از ۲۵ میلیون بار در توییتر (اکنون ایکس) تکرار شد — پدیده‌ای که حتی الگوریتم‌ها هم نتوانستند پنهانش کنند.
غزه ثابت کرد که حتی در عصر بایکوت، حقیقت راه خود را پیدا می‌کند.

  ۸. تحلیل میانی: از انحصار تا افشا  
​​​​​​​
اگر دهه‌ی ۹۰ میلادی دوران انحصار رسانه‌ای بود، دهه‌ی ۲۰۲۰ دوران افشای آن است.
رسانه‌های مقاومت، هرچند در محاصره، توانسته‌اند مشروعیتی تازه در وجدان جهانی بیابند. افکار عمومی دیگر به‌سادگی روایت رسمی را نمی‌پذیرد. مخاطبان در غرب نیز آموخته‌اند که «آزادی بیان» تنها تا جایی آزاد است که به منافع قدرت آسیب نزند.
امروز، رسانه‌های مقاومت — از المنار تا خبرنگاران مستقل غزه — نه‌فقط به‌عنوان منبع خبر، بلکه به‌مثابه شاخصی از صداقت رسانه‌ای شناخته می‌شوند.
بایکوت، همان‌گونه که در اقتصاد مقاومت شکست‌پذیر است، در عرصه‌ی رسانه نیز به ضد خود بدل می‌شود: هرچه بیشتر سانسور می‌کنند، کنجکاوی و همدلی مخاطب بیشتر می‌شود.​​​​​​​


  ۹. مقاومت رسانه‌ای در عصر هوش مصنوعی  

در دهه‌ی گذشته، تحولات فناوری چهره‌ی رسانه را به‌طور کامل دگرگون کرده است. اما در همین دگرگونی، خطر تازه‌ای نیز زاده شده: هوش مصنوعی به‌عنوان ابزار سانسور و دست‌کاری روایت‌ها.
در ظاهر، هوش مصنوعی وعده‌ی دقت، بی‌طرفی و تحلیل سریع داده‌ها را می‌دهد. اما در عمل، همان الگوریتم‌هایی که برای حذف «نفرت‌پراکنی» یا «خشونت تصویری» طراحی شده‌اند، به ابزار خاموش کردن روایت مقاومت تبدیل شده‌اند.

در شبکه‌هایی مانند X، Instagram و YouTube، گزارش‌های تصویری از غزه و یمن، به دلیل استفاده از واژه‌هایی چون Martyr, Occupation یا Resistance به‌طور خودکار حذف می‌شوند؛ چراکه سامانه‌ی یادگیری ماشینی آن‌ها این واژگان را با «افراط‌گرایی» هم‌معنا کرده است.
به بیان دیگر، زبان مقاومت، در فرهنگ‌لغت الگوریتمی غرب، زبان مجاز نیست.

در سال ۲۰۲۴، تحقیقی از دانشگاه MIT نشان داد که پست‌های مرتبط با فلسطین تا ۵۰٪ کمتر از پست‌های مشابه درباره‌ی اوکراین در فید کاربران ظاهر می‌شود. این نه تصمیم انسان، بلکه تصمیم کُد است. اما این کُدها توسط چه کسی آموزش دیده‌اند؟
پاسخ روشن است: شرکت‌های فناوری غربی که تعریف «تروریسم»، «امنیت» و «خشونت» را بر اساس منافع سیاسی متحدان خود تنظیم کرده‌اند.

در چنین شرایطی، روزنامه‌نگاری مقاومت وارد مرحله‌ای تازه از نبرد شده است؛ نبردی نه فقط با رسانه‌های رسمی، بلکه با هوش مصنوعی‌ای که حقیقت را بازنویسی می‌کند.
اما مقاومت نیز بی‌سلاح نیست.
گروه‌های رسانه‌ای در لبنان، ایران و آمریکای لاتین شروع به توسعه‌ی پلتفرم‌های مستقل و شبکه‌های توزیع بومی کرده‌اند.

در سال ۲۰۲۳، المیادین پروژه‌ای با نام “Narrative Cloud” راه‌اندازی کرد؛ سامانه‌ای که محتوای تصویری خبرنگاران را در سرورهای غیرغربی ذخیره می‌کند تا از حذف ناگهانی جلوگیری شود.
در ایران نیز پلتفرم‌هایی مانند تلوبیون و سپهر با هدف ایجاد زیرساخت رسانه‌ای مستقل گسترش یافتند.
این تلاش‌ها نشان می‌دهد که مقاومت دیگر تنها در زمین و سیاست جریان ندارد؛ اکنون در حوزه‌ی داده، سرور و الگوریتم نیز ادامه دارد.

به تعبیر یک تحلیل‌گر لبنانی:
«اگر قرن بیستم، قرن جنگ با گلوله بود، قرن بیست‌ویکم جنگ با داده است.»

  ۱۰. نبرد روایت‌ها در وجدان جهانی  
​​​​​​​
در حالی‌که رسانه‌های رسمی غرب هنوز در چارچوب روایت‌های قدیمی گرفتارند، افکار عمومی جهان در حال تغییر است.
نسل جوان در اروپا و آمریکا دیگر مخاطب منفعل نیست؛ او کاربر شبکه‌های اجتماعی است که روایت‌های موازی را می‌بیند، مقایسه می‌کند و دروغ را تشخیص می‌دهد.
​​​​​​​
نظرسنجی مؤسسه‌ی Pew Research در ۲۰۲۴ نشان داد که ۵۶٪ از جوانان آمریکایی سیاست رسانه‌های خود در قبال فلسطین را «جانبدارانه» می‌دانند.
در تظاهرات لندن، نیویورک و پاریس، شعارهایی چون “Stop the Media Lies” به نشانه‌ی اعتراض به پوشش گزینشی جنگ غزه سر داده شد.
چنین تحولاتی بیانگر چیزی عمیق‌تر از همدردی است: فروپاشی انحصار روایت غربی.
برای نخستین بار، مردم در غرب با چشم خود می‌بینند که رسانه‌هایشان آن‌گونه که می‌پنداشتند «آزاد» نیستند.
در مقابل این شکاف، رسانه‌های مقاومت از ابزارهای تازه‌ای بهره می‌گیرند: تولید مستندهای چندزبانه، انتشار زیرنویس فوری، و حضور در پلتفرم‌هایی چون Telegram، Odysee و Rumble که کنترل کمتری دارند.
در واقع، جنگ روایت‌ها به میدان جهانی ترجمه، فناوری و تصویر کشیده شده است.
امروز خبرنگار لبنانی در ضاحیه، ویدئوی خود را در چند دقیقه با زیرنویس انگلیسی منتشر می‌کند و فردی در لندن آن را بازنشر می‌دهد. این زنجیره‌ی جهانی، همان چیزی است که غرب دیگر نمی‌تواند کنترل کند.​​​​​​​
​​​​​​​

 
  ۱۱. آینده‌ی رسانه‌ی مقاومت؛ از محاصره تا گسترش  

آینده‌ی رسانه‌های مقاومت را نمی‌توان تنها با تحلیل سانسور سنجید؛ بلکه باید آن را در افق مشروعیت اخلاقی دید.
در جهانی که اعتماد به رسانه‌های رسمی کاهش یافته، مخاطب به‌دنبال صدایی است که بی‌واسطه، انسانی و صادق باشد. همین ویژگی است که رسانه‌های مقاومت را متمایز می‌کند.
در لبنان، سوریه، یمن و ایران، شبکه‌هایی با امکانات محدود ولی رویکرد تحلیلی قوی رشد کرده‌اند. آن‌ها به جای تکرار پیام‌های سیاسی، از روایت انسانی بهره می‌برند؛ از زندگی کودکان در سایه‌ی جنگ، از پرستاری که زیر بمباران کار می‌کند، از پدری که خانه‌اش را از دست داده اما امیدش را نه.
این روایت‌های کوچک، چهره‌ی مقاومت را از یک مفهوم نظامی به یک حقیقت انسانی تبدیل کرده است.
در آینده، نقش هم‌پوشانی رسانه‌های مقاومت و جامعه‌ی مدنی جهانی افزایش خواهد یافت.

پروژه‌هایی چون Visualizing Palestine، Electronic Intifada و MintPress News نمونه‌هایی از پیوند میان روزنامه‌نگاران مستقل غربی و صدای مقاومت شرقی‌اند.
آن‌ها مرز جغرافیا را شکسته‌اند و حقیقت را به امر جهانی بدل کرده‌اند.

با این‌حال، چالش‌ها همچنان پابرجاست: فیلترینگ، تحریم مالی، حملات سایبری و فشار سیاسی بر خبرنگاران. اما در مقابل این تهدیدها، مقاومت رسانه‌ای تجربه‌ای انباشته از بقا دارد؛ تجربه‌ای که از بیروت تا غزه و از صنعا تا تهران امتداد یافته است.

  ۱۲. نتیجه‌گیری: صدایی که خاموش نمی‌شود  

جهان امروز بیش از هر زمان دیگری، در میدان جنگ روایت‌ها گرفتار است.
قدرت‌های رسانه‌ای غرب هنوز می‌کوشند چهره‌ی مقاومت را مخدوش کنند، اما واقعیت میدانی دیگر از کنترل آن‌ها خارج شده است.
دوربین‌های مردم، آرشیو دیجیتال و وجدان جهانی، ساختار سانسور را فرسوده کرده‌اند.
رسانه‌های مقاومت شاید در محاصره باشند، اما این محاصره نتیجه‌ی عکس داده است:
هر بار که صدایی را خاموش می‌کنند، ده‌ها صدا در جای دیگر برمی‌خیزد.

همان‌طور که یکی از روزنامه‌نگاران غزه در پیامی نوشت:
«شاید اینترنت را قطع کنند، اما حافظه‌ی ما را نه. ما می‌نویسیم، چون می‌خواهند نخوانیم.»
​​​​​​​
امروز مقاومت نه‌تنها در سنگرها، بلکه در صفحه‌های خبر، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و قاب‌های کوچک تلفن‌ها ادامه دارد.
در جهانی که حقیقت کالا شده، مقاومت یعنی وفاداری به انسانیت.
و این صدایی است که هیچ فیلتر و تحریمی توان خاموش کردنش را ندارد.

تهیه و تنظیم: مهدی جمالیان

📚 منابع و مآخذ
Human Rights Watch. (2023). Meta’s Broken Promises: Suppressing Palestinian Voices on Social Media.
Retrieved from: https://www.hrw.org
Pew Research Center. (2024). Americans’ Attitudes Toward the Israel-Palestine Conflict.
Washington, D.C.
University of Glasgow. (2019). Media Bias in Reporting the Israeli–Palestinian Conflict.
Glasgow Media Group Report.
Hedges, C. (2023). The Collapse of the Liberal Media. Truthdig.
Martin, A. (Director). (2019). Gaza Fights for Freedom. Documentary film, Empire Files Productions.
Sallam, D. (Director). (2022). Farha. Feature Film, Netflix.
Waters, R. (2023). Interviews and Statements on Artists for Palestine. Al Jazeera English, AJ+ Digital Archives.
MIT Media Lab. (2024). Algorithmic Censorship and Digital Bias: A Global Study on Platform Moderation.
Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, MA.
Visualizing Palestine. (2020–2024). Annual Visual Reports on Human Rights and Media Narratives.
https://visualizingpalestine.org
Electronic Intifada. (2022–2024). Independent Investigations and Media Critiques.
https://electronicintifada.net
Al Mayadeen English. (2023). Narrative Cloud Project: Independent Arab Media under Sanctions.
The New York Times. (2023, October). Coverage of Al-Ahli Hospital Explosion in Gaza.
BBC Monitoring. (2023). Language and Narrative in Israel–Gaza Conflict Coverage.
Cook, J. (2022). Disappearing Palestine: How the Media Erased a Nation. Middle East Eye Essays.
MintPress News. (2023). Digital Resistance and Media Blockades: How Independent Journalists Bypass Censorship.​​​​​​​