مقاله تحلیلی جنگ موسوم به نبرد میوند 
فهرستی از معروف‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌هایی با موضوع نبرد میوند 

نبرد میوند (Battle of Maiwand)
تحلیلی تاریخی، سیاسی و فرهنگی

  پیشینه تاریخی  
نبرد میوند یکی از مهم‌ترین نبردهای جنگ دوم افغان–انگلیس (۱۸۷۸–۱۸۸۰) است که در ۲۷ ژوئیه ۱۸۸۰، در غرب قندهار میان نیروهای امیر شیرعلی‌خان و ارتش هند بریتانیا به‌وقوع پیوست.
نبرد میوند، در ۲۷ ژوئیه ۱۸۸۰، یکی از لحظات سرنوشت‌ساز در تاریخ مقاومت افغان‌ها در برابر امپراتوری بریتانیا است؛ نبردی در دل جنگ دوم افغان و انگلیس که نه‌فقط یک درگیری نظامی، بلکه برخورد دو نگاه به جهان بود: امپراتوری‌ای که خود را صاحب حق مداخله و مهندسی سیاسی می‌دانست و مردمی که حاضر بودند برای حفظ سرزمین و شأن خویش هر بهایی را بپردازند.
​​​​​​​
پس از شکست‌ها و مداخلات پی‌درپی بریتانیا و تلاش آن برای تحمیل حاکمان وابسته در کابل، جنوب افغانستان و به‌ویژه قندهار به یکی از کانون‌های اصلی نارضایتی و شورش بدل شد. در این فضا، میوند به نقطه‌ای تبدیل شد که قرار بود قدرت بریتانیا را دوباره به رخ بکشد، اما نتیجه آن چیزی شد که لندن انتظارش را نداشت.

سپاه بریتانیا، متکی بر تجهیزات مدرن، توپخانه و سازمان‌دهی دقیق نظامی، با اعتماد به برتری تکنولوژیک خود به سوی میوند حرکت کرد؛ اما در مقابل آن، نیروهای افغان، متشکل از قبایل مختلف و جنگجویانی که با انگیزه دفاع از دین، خاک و ناموس گرد آمده بودند، تصویری متفاوت از جنگ را شکل دادند. در این میان، نقش چهره‌هایی چون ایوب خان و مهم‌تر از آن، حضور الهام‌بخش زنان مبارزی مانند «ملاله میوند» در حافظه تاریخی افغان‌ها برجسته شد؛ زنی که طبق روایت‌های محلی، با خواندن اشعار حماسی و تشویق مجاهدان، روحیه‌ای مضاعف به صفوف درهم‌فشرده جنگجویان می‌بخشید و تبدیل به نمادی از مقاومت شد.

در خود میدان نبرد، گرمای سوزان، تشنگی، غبار و آشفتگی خطوط، صحنه‌ای آشفته ساخته بود؛ اما افغان‌ها، با تکیه بر شناخت دقیق از زمین و برتری عددی، حملات موجی و محاصره‌گرانه به نیروهای بریتانیایی را آغاز کردند. آنچه قرار بود پیشرویی منظم و «تنبیهی» از جانب یک امپراتوری باشد، به‌سرعت به شکستی سنگین و خونین برای بریتانیا تبدیل شد. صدها سرباز کشته یا زخمی شدند و نیروهای انگلیسی ناچار به عقب‌نشینی شتاب‌زده شدند؛ شکستی که بازتاب آن در لندن و دهلی، شوکی جدی به تصور شکست‌ناپذیری ارتش بریتانیا وارد کرد.
​​​​​​​
نبرد میوند در حافظه جمعی افغان‌ها، فراتر از یک پیروزی تاکتیکی، به نشانه‌ای از امکان شکست امپراتوری‌ها و تأییدی بر روایت «افغانستان، گورستان امپراتوری‌ها» تبدیل شد. این نبرد، در کنار دیگر حلقه‌های مقاومت، نشان داد که هرچند قدرت‌های بزرگ می‌توانند پایتخت‌ها را اشغال و قراردادها را تحمیل کنند، اما در لایه عمیق‌تر، هیچ‌گاه نتوانسته‌اند روح استقلال‌طلبانه مردمی را که در کوه‌ها و دشت‌های این سرزمین زندگی می‌کنند، خاموش کنند.​​​​​​​

  زمینه تاریخی:  

1- در قرن ۱۹، افغانستان درگیر رقابت ژئوپلیتیکی بین امپراتوری روسیه و بریتانیا بود (اصطلاحاً «بازی بزرگ» یا The Great Game).
2- بریتانیا درصدد تسلط سیاسی و نظامی بر افغانستان برای جلوگیری از نفوذ روسیه به هند بود.
3- در پی شکست اول، بریتانیا برای دومین‌بار به افغانستان حمله کرد (۱۸۷۸).

  شرح نبرد  

فرمانده افغان: ایوب‌خان (فرزند امیر شیرعلی)
فرمانده بریتانیا: ژنرال جورج برون
محل: دشت میوند، در نزدیکی قندهار

  نیروها:  

افغان‌ها: حدود ۲۵–۳۵ هزار نفر (شامل قبایل محلی، داوطلبان و افسران)
بریتانیا: ۲۵۰۰ سرباز انگلیسی و هندی

نتیجه:
1- پیروزی قاطع نیروهای افغان
2- بیش از ۹۰۰ سرباز بریتانیایی کشته شدند.
3- قهرمان ملی افغان‌ها: ملاله میوندی، زنی که با فریاد "ای مردان! اگر نمی‌جنگید، من شمشیر برمی‌دارم!" سربازان را به میدان بازگرداند.

  دلایل و اهمیت نبرد  

1- دفاع از استقلال افغانستان
2- پاسخ به تجاوز بریتانیا
3- نماد قدرت‌نمایی ملی‌گرایانه افغان‌ها
4- پایان جنگ دوم افغان-انگلیس با پیروزی روانی افغان‌ها

  جنایات و فجایع انسانی  

1- درگیری‌های شدید منجر به کشته شدن هزاران نفر شد.
2- سربازان هندی در ارتش بریتانیا نیز قربانی سیاست‌های استعماری شدند.
3- برخی منابع از برخوردهای بی‌رحمانه دو طرف پس از شکست یاد می‌کنند، اما گزارش‌های مستند از جنایات جنگی فراگیر وجود ندارد.

  پیامدهای نبرد  
1- تقویت روحیه ملی در افغانستان
2- تغییر سیاست بریتانیا در افغانستان و عقب‌نشینی
3- تثبیت استقلال نیم‌بند افغانستان
4- ایوب‌خان به‌عنوان قهرمان ملی تا امروز در تاریخ و فرهنگ افغانستان زنده است.

نتیجه‌گیری
​​​​​​​
نبرد میوند فراتر از یک پیروزی نظامی، نمادی از مقاومت فرهنگی و ملی در برابر استعمار بود. برخلاف بسیاری از نبردهای استعماری، این نبرد به پیروزی مردمی انجامید که بعدها الهام‌بخش جنبش‌های ضد استعماری شد. حضور زنان در تاریخ‌نگاری این نبرد، از جمله ملاله میوندی، وجه تمایز دیگری به آن می‌دهد.
​​​​​​​

فهرستی از معروف‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌هایی با موضوع نبرد میوند