جرج ملی‌یس؛ جادوگر سینما و آغازگر عصر خیال در هنر هفتم
جرج ملی‌یس (Georges Méliès)، سینماگر فرانسوی، یکی از چهره‌های بنیادین در تاریخ سینما و پیش‌گام در توسعه زبان روایی و تصویری این هنر نوظهور بود.
برخلاف برادران لومیر که سینما را ابزاری برای ثبت واقعیت می‌دیدند، ملی‌یس نگاه تخیلی، فانتزی و هنری به آن داشت. او نخستین کسی بود که فهمید سینما می‌تواند ابزار روایت‌گری، خیال‌پردازی و خلق جهان‌هایی کاملاً جدید باشد.
زندگی‌نامه و پیش‌زمینه
جرج ملی‌یس در ۸ دسامبر ۱۸۶۱ در پاریس به دنیا آمد. خانواده‌اش صاحب یک کارخانه کفش بودند، اما ملی‌یس به دنیای هنر و جادوگری علاقه‌مند بود.
پس از تحصیل در لندن، او با هنر شعبده‌بازی آشنا شد و این علاقه را با بازگشت به فرانسه دنبال کرد.
ملی‌یس در سال ۱۸۸۸ تئاتر رابرت هودین، یکی از معروف‌ترین سالن‌های جادوگری پاریس را خریداری کرد.
در سال ۱۸۹۵، پس از مشاهده اولین نمایش دستگاه سینماتوگراف برادران لومیر، ملی‌یس شیفته قابلیت‌های این اختراع شد. او نتوانست دستگاه آن‌ها را بخرد، اما با تلاش شخصی و الهام از طراحی آن‌ها، دوربین خودش را ساخت و شروع به فیلمسازی کرد.
تکنیک‌ها و نوآوری‌ها
برش پرشی (Jump Cut): استفاده از قطع ناگهانی برای ناپدید شدن یا تغییر شکل اشیا و اشخاص.
نوردهی چندگانه: ثبت چند تصویر روی یک فریم برای ایجاد جلوه‌های خلاقانه.
فیلم‌برداری معکوس و حرکت آهسته: برای ایجاد حالت‌های سورئال یا جادویی.
استفاده از دکورهای بزرگ و نقاشی‌شده: برای ساخت دنیاهای خیالی.
تدوین خلاقانه: ملی‌یس یکی از اولین کسانی بود که مفهوم تدوین را به‌عنوان ابزار روایت بصری به‌کار برد.
«سفر به ماه»؛ نقطه عطف سینمای تخیلی
در سال ۱۹۰۲، ملی‌یس شاهکار خود، فیلم «سفر به ماه» (Le Voyage dans la Lune) را ساخت.
این فیلم ۱۴ دقیقه‌ای که با الهام از آثار ژول ورن و هربرت جورج ولز ساخته شده بود، داستان دانشمندانی را روایت می‌کند که با موشکی غول‌پیکر به ماه سفر می‌کنند.
صحنه فرود موشک بر چشم ماه، یکی از به‌یادماندنی‌ترین تصاویر در تاریخ سینما است.
آثار دیگر و تاثیرگذاری
The Haunted Castle (1896): یکی از اولین فیلم‌های ترسناک تاریخ سینما.
The Impossible Voyage (1904): ادامه‌ای بر سفر به ماه، با عناصر علمی-تخیلی پررنگ‌تر.
A Trip to the Sun (1906): تجربه‌ای متفاوت از سفرهای فضایی با جلوه‌های سورئال.
افول، فراموشی و احیا
با ظهور سبک‌های جدید فیلمسازی و استودیوهای صنعتی، سبک ملی‌یس که مبتنی بر صحنه‌های تئاتری و جلوه‌های دستی بود، منسوخ شد. کمپانی او ورشکست شد و بسیاری از فیلم‌هایش از بین رفت.
در سال‌های پایانی عمر، او فروشنده اسباب‌بازی در ایستگاه مونپارناس پاریس بود. اما با تلاش پژوهشگران، جایگاه او در تاریخ سینما دوباره احیا شد.
ادای احترام مدرن
فیلم «هوگو» (Hugo – 2011) ساخته مارتین اسکورسیزی، زندگی جرج ملی‌یس و تاثیراتش بر سینما را به شکلی شاعرانه روایت می‌کند.
میراث ملی‌یس در سینمای معاصر
فیلم‌سازانی مانند تیم برتون، تری گیلیام و کریستوفر نولان به نوعی تحت تأثیر تخیل و روش‌های ملی‌یس هستند.
سینمای فانتزی مدرن، مدیون جسارت او در آغاز راه است.
جمع‌بندی
جرج ملی‌یس تنها یک فیلم‌ساز نبود؛ او رویابافی بود که به سینما جان بخشید. با نگاه جادویی‌اش، راهی برای سینمای تخیلی گشود که امروز در تمام دنیا جریان دارد.
تهیه و تنظیم : حسین جمالیان