انواع قاب‌بندی در سینما و مستند | راهنمای جامع با مثال
قاب‌بندی یا Framing در سینما به نحوه جای‌گیری عناصر (به‌خصوص کاراکترها) درون کادر تصویر گفته می‌شه. این تکنیک نه‌تنها بر زیبایی بصری تأثیر داره، بلکه بار احساسی و مفهومی زیادی رو هم منتقل می‌کنه. انتخاب نوع قاب تأثیر مستقیم بر درک مخاطب از موقعیت، شخصیت و فضای داستان داره. حالا بریم سراغ معرفی انواع قاب سینمایی:
1. اکستریم لانگ شات (Extreme Long Shot)
این قاب، از فاصله‌ی خیلی دور گرفته می‌شه و معمولاً منظره یا شهر یا صحنه‌ای عظیم رو نشون می‌ده. شخصیت در اون خیلی کوچیکه یا اصلاً دیده نمی‌شه. بیشتر برای نشون دادن محیط و فضای کلی داستان استفاده می‌شه.
مثال: در فیلم «Lawrence of Arabia» سکانس‌هایی که قهرمان در بیابان دیده می‌شه، با اکستریم لانگ‌شات گرفته شده تا وسعت و تنهایی صحنه رو نشون بده.
2. لانگ شات (Long Shot)
در این نوع قاب، بدن کامل شخصیت از سر تا پا در کادره. پس می‌تونیم هم فضا رو ببینیم و هم کاراکتر رو. این قاب خیلی کاربردیه برای معرفی شخصیت در محیط خودش.
مثال: در فیلم «The Good, the Bad and the Ugly» شخصیت‌ها هنگام دوئل با لانگ‌شات نشون داده می‌شن تا حس تنش و فضا منتقل بشه.
3. مدیوم لانگ شات (Medium Long Shot)
بهش می‌گن قاب «از زانو به بالا». هنوز هم فضای اطراف دیده می‌شه ولی تمرکز بیشتر روی شخصیت‌هاست. برای دیالوگ‌های دو نفره در فضای باز خیلی رایجه.
مثال: در فیلم‌های تارانتینو مثل «Pulp Fiction» خیلی از دیالوگ‌ها توی کافه یا خیابون با مدیوم لانگ‌شات گرفته شده.
4. مدیوم شات (Medium Shot)
شخصیت از کمر به بالا دیده می‌شه. این قاب از پرکاربردترین قاب‌ها در سینماست چون حس نزدیکی ایجاد می‌کنه ولی هنوز فاصله بیننده با شخصیت حفظ می‌شه.
مثال: تقریباً تمام مکالمات روزمره در فیلم‌ها با این نوع قاب ضبط می‌شن، مثلاً در فیلم «Forrest Gump» صحبت‌ها بین فارست و دیگران معمولاً مدیوم شات هستن.
5. مدیوم کلوزآپ (Medium Close-Up)
از سینه به بالا. تمرکز روی صورت بیشتره و واکنش‌های چهره‌ای شخصیت‌ها بهتر منتقل می‌شه. ولی همچنان کمی از بدن دیده می‌شه برای حس طبیعی‌تر.
مثال: در فیلم «The Social Network» خیلی از صحنه‌های جدال کلامی بین مارک زاکربرگ و دیگران با مدیوم کلوزآپ نشون داده شده تا حس تنش بهتر منتقل بشه.
6. کلوزآپ (Close-Up)
فقط صورت یا بخشی از آن در کادره. این قاب برای انتقال احساسات عمیق شخصیت‌ها استفاده می‌شه. اشک، ترس، خشم و غیره توی این قاب خیلی قدرتمند منتقل می‌شن.
مثال: در فیلم «Requiem for a Dream» از کلوزآپ‌های شدید برای نشون دادن تأثیر مواد مخدر استفاده شده.
7. اکستریم کلوزآپ (Extreme Close-Up)
فقط یه بخش خیلی خاص از چهره یا شیء توی قاب دیده می‌شه؛ مثلاً فقط چشم، لب، یا دست. این نوع قاب بار دراماتیک بالایی داره و مخاطب رو مجبور می‌کنه دقیق بشه.
مثال: فیلم‌های سرجیو لئونه مثل «Once Upon a Time in the West» اکستریم کلوزآپ‌های خیره‌کننده‌ای از چشم‌ها داره.
8. Over-the-Shoulder Shot (نمای پشت شانه)
دوربین پشت سر یک شخصیت قرار می‌گیره و شانه‌اش در تصویر هست در حالی که شخصیت مقابلش کامل دیده می‌شه. این قاب برای مکالمه دو نفره خیلی رایجه.
مثال: در سریال «Breaking Bad» مکالمه‌های بین والتر و جسی اغلب با این نوع قاب ضبط شده.
9. Point of View Shot (نمای دید اول شخص)
بیننده دقیقاً چیزی رو می‌بینه که شخصیت داره می‌بینه. این قاب باعث هم‌ذات‌پنداری زیاد با شخصیت می‌شه.
مثال: در فیلم «Enter the Void» کل فیلم تقریباً از دید اول شخصه و مخاطب حس می‌کنه توی ذهن شخصیت اصلیه.
10. Two Shot / Group Shot
وقتی دو نفر یا بیشتر در قاب باشن، اسمش می‌شه Two Shot یا Group Shot. برای نشون دادن رابطه و فاصله بین شخصیت‌ها کاربرد داره.
مثال: در فیلم‌های عاشقانه یا کمدی‌های رمانتیک زیاد دیده می‌شه. مثلاً در «La La Land» موقع رقص دو نفره روی تپه.
11. Dutch Angle (زاویه مایل)
قاب کج گرفته می‌شه. این تکنیک برای ایجاد حس ناامنی، جنون یا بی‌ثباتی استفاده می‌شه.
مثال: در فیلم «The Third Man» و همین‌طور در صحنه‌هایی از «Inception» از قاب کج برای نشون دادن بهم ریختگی ذهن استفاده شده.
12. Bird’s Eye View (نمای از بالا)
دوربین کاملاً از بالا به پایین گرفته شده و مثل چشم پرنده همه چیزو نشون می‌ده. برای نشون دادن تسلط یا ضعف شخصیت خیلی کاربردیه.
مثال: در فیلم «The Grand Budapest Hotel» وس اندرسون زیاد از این قاب استفاده کرده تا سبک بصری خاصش رو نشون بده.
13. Low Angle Shot (نمای زاویه پایین)
دوربین از پایین به شخصیت نگاه می‌کنه. این قاب باعث می‌شه شخصیت قدرت‌مندتر، ترسناک‌تر یا مهم‌تر به نظر برسه.
مثال: در فیلم «The Dark Knight» برای نشون دادن قدرت بتمن یا جوکر زیاد از این قاب استفاده شده.
14. High Angle Shot (نمای زاویه بالا)
برعکس قاب قبلیه؛ دوربین از بالا به شخصیت نگاه می‌کنه. این قاب باعث می‌شه شخصیت ضعیف یا درمانده نشون داده بشه.
مثال: در فیلم «Schindler’s List» صحنه‌هایی از کودکان یهودی با این نوع قاب فیلم‌برداری شده تا حس بی‌پناهی نشون داده بشه.
تهیه و تنظیم : مهدی جمالیان